83
direnç bariyerli NUCs ile tedavide pek rastlanmaz. Faz 3 çalışmalar ve klinik
pratikteki gözlemsel çalışmalar, entekavir veya tenofovir tedavisine başlandık-
tan 48 hafta sonra HBV DNA saptanabilir düzeyde olsa ve aynı tedaviye devam
edilse bile antiviral direnç gelişme olasılığının çok düşük olduğunu göstermiştir
(39,51).
Kılavuzlarda, virolojik kırılma olan olgularda tedaviye uyumu araştırmak için has-
taların değerlendirmesi ve kırılmayı doğrulamak için 1-3 ay sonra HBV DNA düzey-
lerine tekrar bakılması önerilmektedir. Eğer hasta dekompanse karaciğer hastası
ise veya ciddi karaciğer alevlenmesi varsa en kısa zamanda kurtarma tedavisine
başlanmalıdır. Dekompanse karaciğer hastalığı veya ciddi karaciğer alevlenmesi
olmayan olgularda ise kurtarma tedavisi, gereksiz ilaç değişikliği olmasın diye,
virolojik kırılmanın doğrulanmasından sonrasına ertelenebilir. Kurtarma tedavisin-
de kullanılacak ilacın seçimi, hali hazırda kullanılan ve daha önce kullanılmış olan
ilaçlar ile ilaç direnç mutasyon paternleri ile ilişkilidir. EASL ve AASLD kılavuzlarının
kurtarma tedavisi önerileri
Tablo 4
’te gösterilmektedir (18,19).
Kılavuzlar olguların yönetiminde kanıta dayalı öneriler sunarlar. Öneriler bildiri-
len çalışmaların sonuçları doğrultusundadır. Ancak, her olgu ayrı ayrı değerlendi-
rilmeli ve daha esnek şemalar uygulanabilmelidir. Tedavi yönetimi sırasında has-
tanın tercihleri, kullandığı diğer ilaçlar, psikolojik durumu, zaman içinde gelişen
yeni bilgiler ve doktorun tecrübesi mutlaka rol oynamalıdır.
Tablo 4:
Antiviral ilaç direnci olan olgular için AASLD ve EASL
kılavuzlarında kurtarma tedavisi önerileri (18,19)
Direnç gelişmiş
olan ilaç
AASLD (2009)
EASL (2012)
Lamivudin veya
telbivudin direnci
- Adefovir veya tenofovir
ekle
- Lamivudini kes,
truvadaya değiştir
- Tenofovire değiştir
- Tenofovir yoksa adefovir ekle
Adefovir direnci
- Lamivudin ekle
- Adefoviri kes,truvadaya
değiştir
- Entekavire değiştir veya
ekle
- Adefovirden önce nükleozid
almamış ise entekavir veya
tenofovire değiştir
- Hasta yüksek viremik ise
entekavire değiştir
- Öncesinde lamivudine direnci
varsa tenofovire değiştir veya bir
nükleozid analoğu ekle
Entekavir direnci
- Tenofovir veya
truvadaya değiştir
- Tenofovire değiştir veya ekle
- Tenofovir yoksa adefovir ekle
Kronik HBV Enfeksiyonunda Tedavi
