13
kendine özgü özelliklerinden biri olarak, viral DNA replikasyonu sitoplazma-
da, immatür nükleokapsidler içinde, bir RNA ara molekülünün revers trans-
kripsiyonu ile gerçekleşmektedir (4,5).
pgRNA’nın 5’ ve 3’ uçlarında, yaklaşık 200 nükleotid sekansından oluşan
ikincil yapılar mevcuttur. Bu terminal bölgeler,
stem loop
yapısında “epsilon
sekansı” ve 11-12 nükleotidden oluşan “DR1” denilen kısımları içerir.
Replikasyon süreci, kolay anlaşılabilmesi için adım adım anlatılabilir:
1. Viral polimeraz, pgRNA’ya 5’ epsilon sekansından bağlanır ve nükleo-
kapsid moleküllerinin bir araya gelmesi sürecini başlatır. pgRNA epsi-
lon sekansı, polimeraz ve nükleokapsid arasındaki etkileşim ribonük-
leoprotein kompleksinin oluşumuna yol açar. HBV kapsidi, replikas-
yonun gerçekleştiği bir partikül haline gelir. DNA polimerazın terminal
protein bölgesi revers transkripsiyonun başlaması için primer olarak
fonksiyon görür ve bu sürece “protein” ya da “nükleotid başlangıçlı
revers transkripsiyon” adı verilir.
2. DNA polimeraz negatif polariteli DNA iplikçiğinin sentezini başlatır ve 3
nükleotid kadar ilerler.
3. Ardından polimeraz ve polimeraza kovalent olarak bağlı yeni oluşan
DNA molekülü, pgRNA’nın 3’ ucundaki DR1 bölgesine transloke olur ve
pgRNA’nın kopyalanmasıyla negatif iplikçikli DNA sentezi devam eder.
4. Negatif iplikçikli DNA sentezi ile eşzamanlı olarak RNase H tarafından
pgRNA degrade edilir. Ancak pozitif iplikçikli DNA sentezini başlatmak
üzere pgRNA’nın 5’ ucundaki DR1 sekansını içeren 15-18 nükleotidlik
bir RNA oligomeri parçalanmaz.
5. Negatif iplikçiğin sentezinin tamamlanmasından sonra, pgRNA’nın 5’
ucundaki degrade edilmeyen nükleotidler, pozitif iplikçik sentezinin
başlaması için primer görevi görür ve pozitif iplikçiğin senteziyle çift
iplikçikli lineer genom, rcDNA oluşturulur. rcDNA oluştuğunda nükleo-
kapsidler matüre olur ve zarflanarak hücreden salınacak hale gelirler
(1,5,7,23,33).
Revers transkripsiyon sırasında pozitif iplikçik sentezinin farklı uzunluklarda
durması, kor partiküllerinin matürasyonu ve ER’ye girmesiyle ilişkilidir. Nükleo-
kapsidin ER’ye girmesi, DNA sentezinin tamamlanması için gerekli olan sitop-
lazmadaki deoksinükleotid havuzuna erişimi engellemektedir. Kapsid lümenin-
deki yerin sınırlı olmasından dolayı pozitif iplikçikli DNA sentezinin tamamla-
Hepatit B Virüsünün Moleküler Virolojisi
