273
Başlık
HDV Enfeksiyonu: Patogenez
Dr. Evrim Kahramanoğlu Aksoy
Dr. Seyfettin Köklü
Hepatit D virüsü (HDV) aracılı karaciğer hasarının patogenezi tam olarak ay-
dınlatılamamıştır. HDV sadece hepatositlerde replike olur. Bu yüzden HDV
enfeksiyonu ile ilişkili hücresel hasar başlıca karaciğerde oluşur. HDV enfek-
siyonunun neden olduğu karaciğer hasarının sitopatik ve/veya immün aracılı
olduğu düşünülmekle birlikte, temel mekanizmanın immün aracılı olduğu gö-
rüşü hakimdir (1). Bunun yanı sıra, 1980’lerin ortalarında şempanzelerle ya-
pılan çalışmalardan elde edilen veriler, özellikle akut hepatit D gelişiminde
HDV’nin hepatositler üzerindeki doğrudan sitopatik etkisinin de rol oynaya-
bileceğini göstermiştir (2,3). Hücre kültürü ve insan çalışmalarında, akut HDV
enfeksiyonunda karaciğerde enflamatuar hücrelerin yanı sıra hepatositlerde
küçülmüş eozinofilik sitoplazma ve piknotik (hücre çekirdeğinde kromatinin
iyi renklendirilmiş, koyu bir kütlecik oluşturacak biçimde küçülmesi ve yo-
ğunlaşmasıyla ortaya çıkan bir değişiklik) çekirdekçik ile karakterize bazı de-
jeneratif değişiklikler tanımlanmıştır. Bu durum sitopatik hepatosellüler hasar
ile uyumludur (4,5). HDV’nin doğrudan sitopatik etkisinden, enfekte hepato-
sitlerde eksprese olan küçük delta antijeninin (HDAg-S) sorumlu olduğu dü-
şünülmektedir (4). Büyük delta antijeni (HDAg-L) sitotoksik değildir; HDV’nin
devamlılığını (kronisisite) sağlar ve hepatositleri immün aracılı hasara uygun
hale getirir (6). Sadece Hepatit D virüsü antijenini (HDAg) eksprese eden ka-
raciğer greftlerinde doku hasarına rastlanmaması da virüsün doğrudan sito-
patik etkisinin bulunmadığını düşündürmektedir (7). HDV’nin sitotoksik etkisi
transgenik farelerde de araştırılmıştır. HDAg-L veya HDAg-S’inin farelerde
hepatosit hasarına yol açmadığı gösterilmiştir (8). Klinik bir çalışmada, HDV
viral yükünün karaciğer hasarının ciddiyeti ile ilişkili olmadığı, HBsAg düzeyi
