260
Kronik HDV
S-HDAg’de bulunan 13-argininin arginin metil transferaz enzimiyle metilas-
yonu sonrası da antigenomik RNA’da replikasyon olmaktadır (21).
HBV ile HDV Arasındaki Moleküler Etkileşim
Çift sarmallı DNA yapısına sahip olan HBV, HDV için yardımcı virüs rolü göre-
rek hepatositlerin HBV/HDV ile enfekte olmasına neden olur. HBV genomu
viral yüzey zarf proteinini kodlar (25). Bu alan pre-S1, pre-S2 ve S alanlarından
oluşur ve büyük (L-HBsAg), orta (M-HBsAg) ve küçük (S-HBsAg) HBV yüzey
antijenlerinin kodlanmasında rol oynar (18). Yapılan
in vivo
çalışmalarda bu üç
HBsAg proteininin HDV’de de bulunduğu gösterilmiştir. L-HBsAg’nin bulun-
ması hem HBV hem de HDV’nin infektivitesini artırmaktadır. S-HBsAg’nin bu-
lunması ise HDV’nin birleşmesi ve sekresyon aşamalarını tamamlamaktadır.
Ayrıca HBsAg proteinlerinin varlığında HDAg’nin nükleer eksport ve sitoplaz-
mik retansiyonunda artma olmaktadır (26).
HBV’de yüzey antijeninin kodlandığı alan polimerazın kodlandığı gen ile
örtüşmektedir. Bu nedenle meydana gelebilecek herhangi bir mutasyon hem
polimeraz hem de HBsAg aktivitesini etkilemektedir. HBV polimeraz geninde
oluşan mutasyon HBV yüzey antijenini etkileyerek HBV’de olduğu gibi HDV
replikasyonunu da etkilemektedir. Ancak bu ilişki henüz net olarak anlaşı-
lamamıştır. Yapılan çalışmalarda lamivudin rezistan mutantın (rtM204V) HDV
sekresyonunu artırdığı, başka bir rezistan mutantın (rtM204I) ise HDV üreti-
mini azalttığı gösterilmiştir (27). Ayrıca zarf proteinin C-terminal kolunda mey-
dana gelen mutasyonun HDV birleşmesini ve sekresyonunu önemli oranda
azalttığı bildirilmiştir (28).
HBV/HDV koinfeksiyonunun hastalarda kliniği kötüleştirdiğinin bilinmesi-
ne rağmen, yapılan çalışmalarda virüslerin karaciğer hasarı üzerindeki etki-
leri açısından farklı sonuçlar bildirilmiştir. HBV ve HDV’nin karaciğer hastalığı
progresyonunda oynadığı rol konusunda tam bir görüş birliği sağlanama-
mıştır. Bazı araştırmacılar mevcut HBV enfeksiyonunun HDV enfeksiyonu ile
sinerjistik etki göstererek hepatosit hasarını artırdığını savunurken, bazıları
HDV enfeksiyonunun karaciğer hasarı ve malign transformasyonda önemli
rol oynayan HBV’yi baskıladığını öne sürmektedirler (29,30). Yapılan çalışma-
larda, koenfekte olan hastalarda HBV replikasyonunun baskılanmış olmasına
rağmen her iki serum virüs düzeyinin yüksek olduğu veya dalgalanma gös-
terdiği bildirilmiştir. HBsAg düzeyi HDV mevcudiyetinde dalgalanma göster-
